Voormalige stadhuis van Eindhoven aan de Rechtestraat 

Dit is van de weinige kleurenfoto's van het  van Eindhovens Stadhuis (kleurendia, gemaakt door Riek ijsseldijk / Eindhovenfotos) 
Het oude stadhuis is gebouwd in 1869 en is helaas in 1967 afgebroken.

Het voormalige stadhuis te Eindhoven was een neogotisch gebouw, dat ontworpen werd door stadsarchitect Johannes van Dijck. 
Op deze zelfde plek stond hier het uit 1554 daterende stadhuis., hiervoor stond hier het stadhuis uit 1486 -1554.  

Stadhuis, politiebureau en de gevangenis van Eindhoven.

Wie niet beter wist, dacht bij het zien van het voormalige raadhuis van Eindhoven onmiddellijk aan een kerk.

Het gebouw vertoonde inderdaad grote overeenkomst met de Neogotische kerken die na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 in Nederland overal als paddestoelen uit de grond schoten. Het stadhuis had een centrale slanke toren met een hoog opgaande, net leien beklede spits, geflankeerd door vier kleine torentjes. Ook de puntige daken en de spits toelopende vensteropeningen deden 'kerks' aan. Slechts het bordes met de dubbele trap en het balkon met daarboven het stadswapen verrieden de meer wereldse functie van het gebouw. Onder in het stadhuis was het politiebureau en de gevangenis van Eindhoven toen gevestigd.

Het ontwerp voor het stadhuis was tot stand gekomen nadat een eerder georganiseerde prijsvraag op niets was uitgelopen. Stadsarchitect J.A. van Dijck had ten slotte de merkwaardige opdracht gekregen uit de inzendingen een nieuw ontwerp samen te stellen. Hij was duidelijk geïnspireerd door de 'nieuwe' stijlstroming van de gotiek en ongetwijfeld was de bouw van de St. Catharina, de kolossale basiliek van architect P.J.H. Cuypers die in hetzelfde jaar (1867) als stadhuis in Eindhoven in gebruik werd genomen, een extra stimulans om in deze stijl te bouwen. Met het neogotische uiterlijk vormde het stadhuis een uitzondering op de regel. Raadhuizen werden hoofdzakelijk gebouwd in een neoclassicistische stijl en ontleenden hun vormen aan de Griekse en Romeinse tempelbouw.
De gotiek gold aanvankelijk slechts als de juiste basis voor de religieuze bouwkunst. (Vooral onder invloed van de kunstenaar Alberdingk Thijm en architect Cuypers werd de gotiek geprezen als 'Gode welgevallige kunst' en het neoclassicisme afgewezen als heidens!)

Het stadhuis van Eindhoven was een van de eerste voorbeelden in Nederland waarbij de neogotiek werd toegepast in een niet-kerkelijk gebouw. Pas tien jaar later, met de bouw van het Rijksmuseum van architect Cuypers, wordt de toepassing van neogotiek meer gebruikelijk en profane architectuur en rond de eeuwwisseling is er een ware hausse aan deze stijl in vele postkantoren en andere openbare gebouwen.


Het feit dat de gemeente Eindhoven in het stadhuis niet alleen een heel bijzonder maar vooral ook aardig bouwwerk bezat, kon niet verhinderen dat het in 1967 werd afgebroken.
Op 26 juni 1967 viel het raadsbesluit tot slopen. Bijna twee weken daarvoor was een sloper al bezig met het slopen van het dak aan de achterzijde. In het najaar van 1967 was niets meer van het stadhuis te zien

In 1930 bleek het gebouw te klein en werd elders in de stad een voorlopig secretariegebouw in gebruik genomen. De behoefte aan een groter stadhuis neemt na de oorlog toe en met het uitkijken naar een nieuwe behuizing neemt de belangstelling voor het oude gebouw af. De onverschillige houding van de gemeentelijke overheid ten aanzien van het oude stadhuis wordt vooral zichtbaar als voor de verbreding van een stukje trottoir het hele bordes met trappen wordt weggehakt.

In 1957 voorziet het nieuwe bestemmingsplan in het kader van de wederopbouw van het naoorlogse Eindhoven in een doorbraak op de laats van het gemeentehuis. Vele protesten en het feit dat het gebouw enkele jaren daarvoor op de monumentenlijst is geplaatst mogen niet baten. In 1967 gaat het tegen de vlakte.

De doorbraak wordt overigens bij nader inzien niet uitgevoerd zodat op het gapende gat later iets nieuws kan worden gebouwd. Aan het einde van de Jan van Hooffstraat staat nu in plaats van een sierlijk torentje een meedogenloze gevel.

De straat voor het stadhuis heette het "Korenstraatje" waarin vroeger de korenmarkt werd gehouden. Tegenwoordig heet deze straat de "Jan van Hooffstraat" naar de bekende Eindhovenaar die in de Napoleontische tijd minister van justitie in Nederland was. In de rechterstraat ziet men nog de sfeerverlichting hangen.

  Een tekening van het eerste Eindhovense stadhuis aan de Rechtestraat, dat dateert van 1554, gebouwd na de grote stadsbrand. Dit stadhuis werd in 1865 afgebroken om plaats te maken voor een groter stadhuis, opgelevert in  1869 en dat weer in 1967 is afgebroken. 

Beton

Waar is de sfeer gebleven, het oude neogotische stadhuis en het art-nouveaustijl zakenpand zijn verdwenen en  alleen saai beton van de jaren zestig is overgebleven.

foto 1995 ?

Nog meer beton

Eindhoven bouwt aan de skyline  maar niet aan het centrum van de stad: de Markt

foto 2005

Photoshop stadhuis

Peter Brinkman (bedankt voor de foto) heeft met photoshop het oude stadhuis teruggetoverd in de stad

foto 2005 /2006

Deze foto van Martien Coppens geeft de sfeer weer van een gezellige markt met op de achtergrond het voormalige stadhuis
foto uit: Het lonkende licht : herinneringen aan Eindhoven tussen de jaren 1932 en 1982  van Martien Coppens en Frits van Griensven 

Hartog, Jacques (1895-1942)  Datering 1931
Beschrijving Gezicht op de Korenstraat in Eindhoven met huizen aan weerskanten. Aan het eind van de straat het Stadhuis Eindhoven. Vrouwenfiguur loopt op linkerstoep richting Stadhuis.
Materiaal papier  [ stadhuis met rechts pand van Bazar National, met klokgevel] Zie ook de foto hieronder, waar deze tekening op gebaseerd is.

 1232 stadsrechten -1486 

Wie over de rechtestraat loopt beseft niet dat deze straat ouder dan 1400 is.  De "stadhuisfuncties" in Eindhoven voor 1486 zijn waarschijnlijk in het kasteel geweest. Volgens bovenstaande kaart stond voor 1500 het "hospitale H. Geest" op de plaats  in de Rechtestraat, waar later tussen 1486/1487 en 1967 't Gasthuis en stadhuis heeft gestaan. In die tijd werd zo'n gebouw voor van alles gebruikt. Het stadhuis en de markt vervulden van oudsher een belangrijke functie in de stad. Er werden bekendmakingen verricht en vonnissen uitgevoerd. 
Bij de  stadsbrand op Palmzondag 19 maart 1486 werd  het stadje Eindhoven[Eyndhoven] in de as gelegd. Alleen een zestal huisjes buiten het centrum bleef gespaard.
Het waren oorlogsjaren. De oude Sint Catharinakerk werd door een legermacht onder leiding van Robert van Aremberg, een bondgenoot der Geldersen, geplunderd. Tegelijkertijd werd de stad van alle kanten in brand gestoken. Bij deze stadsbrand zijn bijna alle geschreven bronnen van voor 1486 verloren gegaan. 

?- 1486

Het stadhuis tussen 1486 en 1554

Het 2e stadhuis is gebouwd na de stadsbrand van 1486  en dat stadhuis is weer vernield door tweede grote stadsbrand van 2 januari 1554.  Zo'n 150 van de 200 huizen werden  toen verwoest.  

1486 -1554

Gemeentehuis 1554 - 1865

Het derde stadhuis uit 1554 is lang in gebruik geweest  zo'n  311 jaar!  De steen met het jaartal werd in de achtergevel van het nieuwe stadhuis uit 1869 ingemetseld, evenals de stenen met de leeuw en de drie horens. De drie stenen zijn tijdens  de sloop 1967 verdwenen. Van de steen met het jaartal 1554 is een stuk teruggevonden. Deze historische steen is gereconstrueerd en in het bezit van het Archeologisch Centrum Eindhoven. 
De gemeente huurde dit pand  en sloopte het met weinig historisch besef , zoiets herhaalde zich in 1967. Lees  o.a. hierover bij http://www.eindhoven-encyclopedie.nl

1554 - 1865

Stadhuis 1899

Foto van stadhuis rond 1899 / 1900
Dit is een van de laatste foto’s, met rechts het pand met de klokgevel. Deze foto is waarschijnlijk nog van vóór 1900. Waarom? Toen dit pand met klokgeveltje gesloopt werd kwam er een groot nieuw pand voor terug. Daar staat geschreven met de muurankers: 1906. Zie foto bovenin≠≠

Verder is het statige hoekpand Korenstraat-Rechtestraat (links) nog niet eens gebouwd.

1899 /1900

9 stemmen tegen sloop

Verslag van gemeenteraadsvergadering over de sloop van het gemeentehuis in 1967. 

De tijd : dagblad voor Nederland  27-06-1967

Stadhuis heet 't Gasthuis

Op dit kaartje uit  ???? blijkt dat het stadhuis aangeduid werd als 't Gasthuis. 

08/09/2016